Wpływ słońca na skórę – jaką stosować fotoprotekcję?

Działanie słońca na skórę: fotostarzenie, przebarwienia posłoneczne i rak skóry

Słońce jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka, ponieważ umożliwia syntezę witaminy D, wspomaga wydzielanie się niektórych hormonów (m.in. endorfin), uaktywnia przemianę materii i ma udowodnione pozytywne działanie na stan psychiczny i samopoczucie¹. Niezbędny jest jednak również umiar, ponieważ nadmierna ekspozycja na promienie słoneczne może wywołać szereg negatywnych dla zdrowia skutków. Optymalny czas zalecany przez specjalistów to 15 minut wystawienia na słońce 18% powierzchni ciała  (wystarczy wystawić przedramiona i łydki)  i  w godzinach 10-15 (w słoneczny dzień bez smogu), bez filtrów ochronnych. Należy pamiętać, że poziom witaminy D w naszym organizmie zależy od wielu czynników, a nie tylko od wystawienia się na promienie słoneczne.  Promieniowanie UVB, które odpowiedzialne jest za syntezę witaminy D, nie przenika przez szyby, więc ten krótki czas powinno się spędzić na świeżym powietrzu.²

W pozostałych przypadkach konieczna będzie fotoprotekcja, czyli działania mające ochronić nas przed negatywnymi skutkami różnego typu promieniowania emitowanego przez słońce.

Czym grozi nadmierna ekspozycja?

• Wywołuje podrażnienia i uszkodzenia skóry oraz rumień;
• prowadzi do przyspieszenia procesów starzenia (fotostarzenie) poprzez wytwarzanie wolnych rodników oraz zaburzenia funkcji skóry (w przypadku czynników zewnętrznych promieniowanie UV odpowiada aż w 80% za oznaki starzenia). Pierwsze objawy mogą pojawić się już w wieku 20-30 lat;
• pobudza pigmentację, może prowadzić do hiperpigmentacji i powstawania przebarwień;
• wywołuje fotodermatozy i reakcje fototoksyczne;
• wzrasta ryzyko alergii na słońce;
• pojawiają się zmiany przednowotworowe i nowotworowe. Promieniowanie UV to główna przyczyna raka skóry różnego rodzaju (m.in. najbardziej poważnego czerniaka złośliwego);
• uszkadza DNA i białka strukturalne;
• zaburza funkcjonowanie komórek, będących elementem układu immunologicznego skóry;
• poszerza naczynia krwionośne;
• przyczynia się do powstania trwałych mutacji komórek.

Warto wiedzieć, że takie samo działanie na organizm człowieka ma promieniowanie UVA i UVB w solariach. Badacze zaznaczają, że bezpieczne opalanie nie istnieje, ponieważ te same procesy, które odpowiadają za brązowienie skóry, odpowiadają także za jej uszkodzenie oraz tworzenie się komórek nowotworowych³. Korzystanie z solariów nie jest wskazane.

Które promieniowanie UV jest najbardziej szkodliwe?

Promieniowanie UV, które odpowiedzialne jest zarówno za syntezę witaminy D, jak i wywoływanie negatywnych skutków po nadmiernej ekspozycji na słońce, można podzielić na kilka typów. Niemal całkowicie pochłaniane przez ziemską atmosferę jest promieniowanie UVC, które działa w sposób najszybszy i najsilniejszy. Już niewielka jego ilość może wywoływać poparzenia i podrażniać oczy. Do Ziemi nie dociera, jednak postępujące zmiany klimatu mogą sprawić, że niedługo będzie miało ono większe znaczenie podczas wybierania fotoochrony⁴.

Warstwa ozonu i tlenu w atmosferze ziemskiej zatrzymuje także 90% promieniowania UVB. Do Ziemi dochodzi około 1-4%, ale ta pozornie niewielka ilość wystarczy, by przy zalecanym, krótkim wystawieniu się na działanie słońca, dostarczyć sobie odpowiedniej dawki witaminy D. Ten rodzaj promieniowania jest również odpowiedzialny za poparzenia i rumień skóry. Uszkadza też DNA i komórki Langerhansa, będące częścią układu immunologicznego skóry. Nie przenika jednak przez głębsze warstwy naskórka. Nie przechodzi przez szyby, ale może odbijać się od wody, piasku i śniegu⁵.

Działanie promieniowania UVB jest pobudzane przez to o najdłuższej fali, czyli UVA. Dociera ono na Ziemię w największej ilości i przenika przez skórę. Bez odpowiedniej i regularnej ochrony może wywołać  reakcje fotoalergiczne i fototoksyczne, uruchamia procesy fotostarzenia, uszkadza DNA i ma właściwości kancerogenne⁶

Dowiedz się więcej o rodzajach promieniowania UV i jaki wybrać krem z filtrem>>

Indeks UV – kiedy i jak bezpiecznie przebywać na słońcu

Indeks UV wyraża prognozowaną intensywność promieniowania UV, jaka oddziaływać będzie w danym miejscu i dniu na powierzchni Ziemi. Jego siła zależy od: godziny, pory roku, szerokości geograficznej, wysokości nad poziomem morza, powierzchni odbicia (warto wiedzieć, że śnieg odbija aż 85% promieniowania UV, a woda 5-10%), zachmurzenia, zanieczyszczenia powietrza⁷.

W jakim miesiącu słońce najbardziej opala i w jakich godzinach go unikać? Nie ma złotego standardu, natomiast najczęściej zaleca się, aby unikać dłuższej ekspozycji w godzinach 11-15, ponieważ w tym czasie, w naszej szerokości geograficznej, promieniowanie UV działa najsilniej. Chociaż wydaje się, że fotoprotekcja najważniejsza jest w sezonie letnim, ochronę przeciwsłoneczną należy stosować przez cały rok, niezależnie od pogody. Warto wiedzieć, że promieniowanie UVA przenika przez szyby, chmury i wodę, a promieniowanie UVB – chociaż nie ma takich właściwości – odbija się od różnych powierzchni. Z tego też powodu powinniśmy wybierać kosmetyki z ochroną przed promieniowaniem UVA i UVB⁸.

Fotoprotekcja – co to jest?

Fotoprotekcja, lub inaczej fotoochrona to działania, które mają na celu ochronę skóry przed działaniem promieniowania UV. Chodzi tutaj w pierwszej kolejności o unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce, ale też wdrożenie zasad przebywania na nim. Powinniśmy zawsze nakładać na skórę filtr przeciwsłoneczny, który ochroni przed promieniowaniem UVB (należy szukać oznaczenia SPF) oraz UVA (na kosmetykach znajdziemy różne oznaczenia - symbol UVA w kółeczku, PA i plusy, które określają stopień zabezpieczenia). Ponadto zalecane jest noszenie kapelusza lub czapki (najlepiej z naturalnych, przewiewnych materiałów) oraz okularów przeciwsłonecznych z filtrami UV od 1 do 4, oraz filtrami polaryzacyjnymi⁹

Jak uniknąć plam od słońca i poparzeń po ekspozycji na słońce?

Najlepszym sposobem ochrony przed poparzeniami słonecznymi i innymi skutkami oddziaływania promieniowania UV jest mniejsza ekspozycja na słońce. Ciało najlepiej zakrywać przewiewnymi tkaninami, a filtry przeciwsłoneczne powinno się stosować przez cały rok, niezależnie od pogody.

Krem przeciwsłoneczny należy nakładać na 20 minut przed ekspozycją na słońce i ponawiać aplikację co około 2 godziny lub po wejściu do wody, treningu, wycieraniu ciała. W okresie przyjmowania leków warto sprawdzić, czy nie mają one działania fotouczulającego. Reakcję skóry trzeba kontrolować na bieżąco. Jeśli zauważymy pierwsze objawy poparzenia (np. zaczerwienienie, swędzenie), powinniśmy zejść ze słońca oraz ponowić aplikację kremu z filtrem¹⁰

Na co dzień najlepiej sprawdzi się krem z filtrem minimum SPF30, np. Nawilżający Krem do Twarzy SPF30 CeraVe z dodatkiem kojącego niacynamidu, nawilżającego kwasu hialuronowego i ze wspierającymi barierę hydrolipidową 3 kluczowymi ceramidami, wspierającymi odbudowę bariery ochronnej skóry.

SPF – co to znaczy? Jak dobrać filtr przeciwsłoneczny?

SPF to Sun Protection Factor, który oznacza poziom ochrony przed promieniowaniem UVB. Warto  jeszcze zwrócić uwagę na współczynnik ochrony przez promieniowaniem UVA - UVA w kółeczku, PA z plusami.  Do wyboru mamy kremy z filtrami chemicznymi lub z mineralnymi. Przykładowo Nawilżający Krem do Twarzy z SPF50 CeraVe to kosmetyk, który zapewnia wysoki poziom ochrony przeciwsłonecznej. Dzięki temu możemy dłużej cieszyć się pobytem na słońcu, jednocześnie minimalizując ryzyko negatywnych skutków promieniowania UV na naszą skórę.

Poziom ochrony przeciwsłonecznej powinno się dopasować do indywidualnych cech skóry oraz warunków ekspozycji na słońce. Thomas Fitzpatrick opracował klasyfikację fototypów skóry, która może być pomocna w doborze odpowiedniej ochrony:

1. Skóra bardzo jasna, łatwo ulegająca poparzeniom
2. Skóra jasna, skłonna do poparzeń
3. Skóra lekko śniada, umiarkowanie skłonna do poparzeń
4. Skóra śniada lub oliwkowa
5. Skóra naturalnie ciemna
6. Skóra bardzo ciemna

Niezależnie od fototypu, dermatologowie generalnie zalecają stosowanie kremów z wysokim faktorem SPF (30 lub wyższy) dla wszystkich typów skóry, szczególnie podczas długotrwałej ekspozycji na słońce lub w okresach intensywnego promieniowania UV. Warto skonsultować się z dermatologiem lub lekarzem, aby dobrać najbardziej odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną do indywidualnych potrzeb skóry.

Jak i kiedy stosować krem przeciwsłoneczny, aby był skuteczny?

• Jaką ilość kremu z filtrem powinno się nakładać?

Powinno się nakładać 2 mg kremu z filtrem na każdy 1 cm2 ciała. W przypadku skóry twarzy jest to średnio 0,8 g produktu.

• Czy klimat lub wysokość nad poziomem morza ma znaczenie dla wyboru poziomu filtra?

W klimacie śródziemnomorskim i w górach filtr powinien być wyższy, ponieważ im większa wysokość i im bliżej równika się znajdujemy, tym silniejsze promieniowanie¹¹

• Na ile minut przed ekspozycją na słońce nakładać krem z filtrem?

Krem z filtrem należy nakładać na 20 minut przed ekspozycją na słońce, aby miał on czas utworzyć efektywną barierę ochronną.

• Kiedy trzeba powtarzać aplikację kremu z filtrem?

Po około 2 godzinach od aplikacji, po kąpieli, wycieraniu ciała czy intensywnym treningu.

Podsumowanie

Lekarze, dermatolodzy i naukowcy są zgodni, że bezpieczne opalanie tak naprawdę nie jest możliwe, ponieważ podczas tego typu procesu dochodzi też do uszkodzenia skóry nie tylko na poziomie naskórkowym, ale też w jej głębszych partiach, a nawet w komórkach i DNA. Promieniowanie UV różnego typu może przyspieszać procesy starzenia, wywoływać poparzenia, a nawet nowotwory. Dlatego ekspozycja na słońce bez filtra powinna ograniczać się do 15 minut dziennie. Na co dzień, niezależnie od pogody i pory roku, należy stosować 2 mg kremu z filtrem na każdy 1 cm2 ciała. Najlepiej wybrać ten o współczynniku SPF 30 lub SPF 50, np. z oferty CeraVe.